Coś dla miłośników historii
Odkrycia archeologiczne wskazują na pojawienie się pierwszych plemion na tych ziemiach około 4200-1700 r. p.n.e.
Ujście Odry to obszar wczesnego osadnictwa Słowian i plemion germańskich. W czasach historycznych teren ten był przedmiotem zainteresowań państw skandynawskich, Niemców oraz Polaków. Przed tysiącem lat Wolin stanowił potęgę, dopiero później Świnoujście pojawiło się na kartkach historii.
W IX wieku na tych trenach rozkwitł handel miedzy plemionami Słowian, Niemcami a Duńczykami. Powstały szlaki handlowe; lądowy, wschodnio-zachodni oraz wodny, północno-południowy.
W VI-VII wieku, po wielkiej wędrówce ludów tereny Pomorza zasiedlili Słowianie. W 967 r. Mieszko przyłączył Pomorze do Polski. Zostało ono podporządkowane Bolesławowi I Chrobremu, po jego śmierci uzyskało niepodległość.
1121 roku Pomorze zostało lennem Bolesława Krzywoustego. Biskup Otto z Bambergu przeprowadził na tych ziemiach misję chrystianizacyjną, na zlecenie władcy polskiego. W roku 1140 powstało w Wolinie drugie po kołobrzeskim, polskie biskupstwo pomorskie podległe Gnieznu.
W XII wieku na obu brzegach Świny założono gródki strażnicze, które zostały zniszczone przez najazd duński (1177 r.) Pod koniec XII wieku zostały one odbudowane.
W roku 1186 Kapituła w Kamieniu uzyskała prawo połowu ryb na Świnie, nadane przez Bogusława I.
Z końcem XII a początkiem XIII w., Pomorze stało się lennem Danii.
Pierwsza zachowana informacja na temat przeprawy promowej przez Świnę pochodzi z początków XIII w., jest również wzmianka o prawobrzeżnym Warszowie (1256 r.).
W dokumentach księcia Barnima I historycy odnaleźli informacje podkreślające jak ważne już w tamtym wieku ,dla Księstwa Zachodniopomorskiego było ujście Świny. Są także zapisy potwierdzające uwolnienie od opłat 12-tu łodzi ze wsi Karsibór oraz nadanie zezwoleń dla kupców na swobodną żeglugę po Świnie.
Daty powstania pierwszego kościoła we wsi Świna oraz w Karsiborze.
W połowie XVI wieku Sejm Stanów Pomorskich ustanowił Luteranizm jako religię obowiązującą w Księstwie Zachodniopomorskim.
W XVII wieku wojska cesarskie opanowały ujście Świny z jednoczesnym rozpoczęciem prac umacniających fortyfikacje broniące dostępu na Świnę od strony morza. 24 czerwca 1630 roku Wojska szwedzkie wkroczyły na Uznam oswobadzając mieszkańców wyspy od wojsk cesarskich Wallensteina, zakończyły wojnę trzydziestoletnią. W 1618 -48 podpisany pokój westfalski pozostawił Pomorze Szwecji do 1720 r. Prusy odkupiły wyspę Wolin i Uznam za sumę 10 mln talarów w złocie.
W latach 1738-40 wobec konieczności wnoszenia wysokich opłat za przepływanie Pianą (Wolgast i ujście Piany należy do Szwecji do 1815 r.) rząd pruski postanowił umożliwić żeglugę Świną do Szczecina, pogłębiając jej głównego koryta.
W 1743 r. na północ od wioski Świna powstało osiedle o nazwie Świnoujście, oficjalnie ogłoszone portem morskim w 1747 roku. Świnoujście uzyskało prawa miejskie od Fryderyka Wielkiego w 1765 roku.
W trakcie kampanii napoleońskiej nastąpił zastój gospodarczy, mieszkańcy wykorzystali sytuację rynku, przemycając towary poza granicę a odkupywali towary od zagranicznych handlarzy na własne potrzeby.
Z początkiem XIX wieku ujście Świny ujęto w dwa kamienne falochrony (1818-23). Zbudowano nabrzeża dla cumowania statków. Z każdym dniem, Świnoujście coraz bardziej przypominało miasto portowe. Wybudowano także kolej, która umożliwiła wygodny dojazd bezpośrednio do Berlina. Miasto zaczęło pełnić funkcję kąpieliska, przyciągając pierwszych turystów. W 1824 r. uroczyście otwarto pierwszy sezon wczasowy. Zaplanowano utworzenie parku zdrojowego, który miał oddzielić miasto od dzielnicy kuracyjnej. W 1858 r. wybudowano latarnię morską. W 1895 r. odkryto solanki, powstał dom zdrojowy.
Przybywali wczasowicze, także Polski kompozytor – Feliks Nowowiejski. Cała rodzina Kossaków spędziła w Świnoujściu wakacje opisane później w pamiętnikach.
Słynna Mata Hari spotykała się tutaj z późniejszym admirałem Wilhelmem, Canarisem, który zwerbował Mate do niemieckiego wywiadu. Tutaj, także wypoczywał cesarz Wilhelm II i Wilhelm III wraz z rodziną, a później kanclerz Bismarck III, i Herman Gering. W Świnoujściu bywał Aleksiej Maksymowicz Pieszkow, bardziej znany jako Maksym Gorki.
Znany pisarz epoki romantyzmu – Teodor Fontance – umieścił akcję swej najwspanialszej powieści, w Świnoujściu.
Do portu coraz częściej przybywali wczasowicze z Niemiec oraz państw ościennych. Miasto uzyskało status uzdrowiska.
Zastój gospodarczy na początku XX wieku spowodował ucieczkę ludności do dużych ośrodków przemysłowych na zachodzie. W czasie II wojny światowej funkcjonowała mała stocznia, port przeładunkowy oraz baza zaopatrzenia floty wojennej (okręty podwodne, kutry). Miasto i port zostały zniszczone głównie podczas nalotów alianckich 12 marca i 16 kwietnia 1945 roku. Zbombardowane zostały liczne statki transportowe, oraz krążownik „Lutzow”. Ilość ofiar przekroczyła 23 tysiące. Miasto poddało się Armii Czerwonej 05 maja 194 5r. Po zakończeniu II wojny Światowej, na mocy Układu Poczdamskiego Świnoujście zostało w posiadaniu Polski. Jest najbardziej położonym na zachód portem polskiego wybrzeża. 29. czerwca 1946 r. na plaży odbyła się uroczystość zaślubin z morzem.
Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku Świnoujście, które leżało w granicach Niemiec jako Swinemünde, stało się częścią Polski na mocy porozumień poczdamskich. Rozpoczął się proces polonizacji miasta, co wiązało się z przesiedleniami niemieckiej ludności i napływem polskich osadników, przede wszystkim ze wschodnich terenów przyłączonych do ZSRR.
W latach 50. i 60. miasto intensywnie się rozwijało jako port i ośrodek przemysłowy. Wzmocnił się również jego status jako miejscowości uzdrowiskowej dzięki korzystnemu położeniu i naturalnym zasobom, takim jak borowina i solanki. Rozbudowa infrastruktury, w tym portu oraz linii kolejowych, stymulowała rozwój gospodarczy i zwiększała zatrudnienie.
Lata 70. przyniosły dalszy rozwój turystyki, co było związane z otwarciem nowych hoteli i ośrodków wypoczynkowych. Powszechnie dostępne stały się kuracje zdrowotne, a także imprezy kulturalne, które przyciągały coraz większą liczbę gości z kraju i zagranicy.
Pierwsza stała linia promowa ze Świnoujścia do Skandynawii dokładnie do Ystad w Szwecji została utworzona przez Ryszarda Kargera, dyrektora Polskiej Żeglugi Morskiej. W latach 60. XX wieku stworzenie takiej linii napotykało wiele przeszkód, głównie politycznych, ponieważ władze PRL postrzegały turystykę jako mało opłacalną i potencjalnie niebezpieczną ze względu na możliwość przyjazdu szpiegów. Początkowo wykorzystano prom „Jens Kofoed”, który należał do stowarzyszenia producentów warzyw na Bornholmie, ale z powodu niewielkiego ruchu połączenie zostało zawieszone po sezonie 1964 roku.
Karger, mimo trudności, znalazł w Sztokholmie stary prom „Visborg” do tymczasowego użytku. Choć statek ten nie nadawał się do pełnej obsługi ruchu turystycznego, to dzięki niemu wznowiono rejsy. W 1966 roku „Visborg” przewiózł ponad 22 tys. pasażerów i 3 tys. samochodów. Ostatecznie zakupiono nowoczesny prom „Finndana” (przemianowany na „Gryf”), co umożliwiło rozwój linii. „Gryf” miał 88 metrów długości, przewoził 800 pasażerów i 140 samochodów, a jego inauguracja nastąpiła 20 czerwca 1967 roku. Stałe połączenie stało się możliwe dzięki wysiłkom burmistrza Ystad i korzystnym warunkom geograficznym portu, który nie zamarzał zimą. Połączenie szybko okazało się sukcesem finansowym.
Powojenny rozwój – początkowo hamowany przez militarny charakter miasta – opierał się na budowie portu handlowego oraz nowoczesnej bazy rybołówstwa dalekomorskiego i przetwórstwa rybnego „Odra”. Dopiero lata 60-te umożliwiły odtworzenie i rozwój dzielnicy uzdrowiskowo-wczasowej. W roku 1968 wybudowano nowoczesny port węglowy. W latach 70-tych ruszyło budownictwo mieszkaniowe, powstała Morska Stocznia Remontowa.
Zmodernizowane zostały nabrzeża portowe, a promy dalekomorskie rozpoczęły kursy do Skandynawii i Wielkiej Brytanii. Otwarta granica z Niemiecką Republiką Demokratyczną spowodowała ożywienie wymiany turystycznej w rejonie wysp.
Po okresie strajków i zastoju lat 80-tych przemiany gospodarczo-polityczne w Polsce umożliwiły wyprowadzenie wojsk radzieckich ze Świnoujścia i rozwój firm prywatnych. W atmosferze afer i skandali prywatyzowano państwowe przedsiębiorstwa, obiekty i grunty. Nastąpił intensywny rozwój handlem przygranicznym. Obecnie strefa handlu i usług znajduje się w rękach prywatnych i jest na dobrym poziomie.
Po transformacji ustrojowej w 1989 roku Świnoujście musiało dostosować się do nowych realiów gospodarki rynkowej. Miasto zaczęło przyciągać inwestycje prywatne, co pomogło w modernizacji wielu sektorów, jednak zmierzyło się też z wyzwaniami związanymi z restrukturyzacją przemysłu i poszukiwaniem nowych kierunków rozwoju.
W XXI wieku Świnoujście kontynuowało rozwój jako ważny ośrodek turystyczny i portowy, stając się istotnym punktem na mapie transportowej dzięki terminalowi LNG, który znacząco unowocześnił infrastrukturę energetyczną Polski. Rozwój kulturalny i społeczny miasta objawiał się organizacją licznych festiwali, koncertów i wydarzeń artystycznych, które wzbogacają życie mieszkańców i przyciągają turystów.
Świnoujście jest również znane ze swojego ekosystemu, a dzięki licznym inicjatywom proekologicznym stara się zachować swoją naturalną urodę. Współczesne miasto, oprócz bycia turystycznym kurortem, jest również miejscem dialogu kultur i przestrzenią spotkań ludzi z różnych zakątków świata.
Rok 2012 był znaczący dla rozwoju turystyki Świnoujścia a zwłaszcza w regionie Krainy 44 Wysp, gdzie zainaugurowano rejsy statkami jako nową atrakcję turystyczną. Ta malownicza kraina, położona wśród licznych wysp i wysepek, przyciąga turystów swoim unikalnym krajobrazem i bogactwem przyrodniczym.
Rejsy katamaranami Wodniczka i Szuwarka oferują niepowtarzalną okazję do eksploracji uroków wodnych szlaków i otaczających je ekosystemów. Podczas podróży można podziwiać różnorodność ptaków wodnych, które licznie gniazdują wzdłuż brzegów wysp. Żywe barwy natury, od zieleni lasów po błękitne wody, tworzą niezapomniane widowisko. #narozlewisku
Każda z 44 wysp ma swoje unikalne właściwości – niektóre są zamieszkane przez niewielkie społeczności, inne pozostają dzikie i nietknięte ludzką ręką. Rejsy umożliwiają również zwiedzanie ukrytych zakamarków, dostępnych jedynie od strony wody, co dodaje wyprawie nutki ekskluzywności i przygody.
Rejsy po Krainie 44 Wysp zyskały szybko popularność jako doskonała forma odpoczynku i relaksu, pozostawiając odwiedzających z pięknymi wspomnieniami i pragnieniem powrotu.
Tunel w Świnoujściu, otwarty 30 czerwca 2023 roku, jest ważnym projektem infrastrukturalnym, łączącym wyspę Wolin z wyspą Uznam. Ta inwestycja znacząco poprawiła komunikację w regionie i zlikwidowała konieczność korzystania z przepraw promowych, które dotychczas były jedynym sposobem transportu między tymi dwiema wyspami.
Tunel ma długość około 1,8 km i przebiega pod dnem rzeki Świny, która oddziela obie wyspy. Jego budowa była skomplikowanym przedsięwzięciem inżynieryjnym, mającym na celu zapewnienie bezpieczeństwa oraz minimalizację wpływu na środowisko naturalne. Realizacja projektu wymagała zastosowania nowoczesnych technologii oraz współpracy międzynarodowego zespołu specjalistów.
Otwarcie tunelu nie tylko ułatwiło lokalny transport, ale także przyczyniło się do rozwoju gospodarczego i turystycznego regionu. Świnoujście, znane ze swoich atrakcji turystycznych i jako popularne miejsce wypoczynku, zyskało dzięki temu lepsze połączenie z resztą kraju oraz sąsiednimi państwami, co może zwiększyć jego atrakcyjność dla inwestorów i turystów.
W ostatnich latach powstała w Świnoujściu nowoczesna oczyszczalnia ścieków (oddana w 1998 roku), wybudowano kilka kompleksów mieszkalno-usługowych, zmodernizowano i unowocześniono przeprawę promową, przekształcono niektóre ulice w deptaki spacerowe.
Trwa rozwój dzielnicy nadmorskiej powstają liczne pensjonaty i hotele. Planowana jest zabudowa Basenu Północnego i jego otoczenia na port jachtowy i miasteczko żeglarskie z prawdziwego zdarzenia. Udostępniono turystom: latarnię morską i zespoły forteczne. Realizacja tych zamierzeń czyni z miasta Świnoujścia nie tylko stolicę Krainy Pomorskich Wysp, ale także centrum bałtyckiego żeglarstwa, wypoczynku i rozrywki.
Świnoujście umiejętnie łączy rozwijającą się gospodarkę morską (port, terminal pasażersko-towarowy) z funkcją uzdrowiskowo-wczasową z licznymi usługami turystycznymi oferowanymi przez okrągły rok.
Bardzo pomyślnym rokiem dla Świnoujścia był rok 2002. Miasto zostało uznane za najlepiej promowaną miejscowość nadmorską wybrzeża polskiego w dziedzinie turystyki. W br. świnoujska plaża otrzymała Błękitną Flagę, nagrodę przyznawaną najlepiej utrzymanym w czystości plażą i kąpieliska na skalę europejską.
Ważniejsze wydarzenia historyczne
1128 – Misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu na wyspie Wolin
1181 – Budowa grodów warownych u ujścia Świny
1261 – Książę Barnim I wydał dokument wymieniający „zamek nad Świną”
1630 – Wkroczenie na wyspy Uznam i Wolin wojsk szwedzkiego króla Gustawa Adolfa
1747 – Świnoujście staje się portem morskim
1824 – Świnoujście ogłoszone zostaje kąpieliskiem morskim
1907 – Spotkanie w Świnoujściu cesarza Niemiec i Rosji
1934 – Świnoujście stało się bazą hitlerowskiej Krigsmarine
1945 – 4-5 maja wkroczenie wojsk radzieckich na wyspy i zajęcie Świnoujścia.
